SpecPrawny.pl | Forum Prawne

Sąd w postępowaniu nakazowym wydał wyrok o zapłatę długu. Dłużnik odwołał się motywując swoje odwołanie postepowaniem układowym, w którym większosć wierzycieli opowiadziała się za układem.
Czy wierzyciel, który w głosowaniu układowym oddał głos na "nie" może w takim przypadku skutecznie z powództwa cywilnego dochodzić swoich należności?

Gosiu,
zgodnie z art. 67 § 1 Prawa o postępowaniu układowym, układ obowiązuje wszystkich wierzycieli , nie wyłączając tych, których wierzytelności podlegały wciągnięciu na listę, lecz nie były wciągnięte. Z przepisu tego wynika, że układ obowiązuje także tych wierzycieli, którzy głosowali przeciw niemu. Wyjątek dotyczy tylko tych wierzycieli, których dłużnik rozmyślnie nie ujawnił i którzy w postępowaniu nie uczestniczyli - ich układ nie obowiązuje (art. 67 § 2). Oznacza to, że sąd, rozpatrując środek odwoławczy dłużnika, o którym piszesz nie może nie wziąć pod uwagę postanowień układu, chyba że zachodzi przesłanka z art. 67 § 2.

„Dochodzenie przez wierzyciela w odrębnym procesie należności z tytułu wierzytelności, która mogła być zgłoszona w postępowaniu układowym, po uprawomocnieniu się postanowienia sądu o zatwierdzeniu układu, wymaga przeprowadzenia przez sąd oceny, czy treść układu wiąże powoda w odniesieniu do objętej pozwem wierzytelności (art. 67 rozporządzenia o postępowaniu układowym).” - uchwała SN z dnia 15 stycznia 1997 r., III CZP 123/96 (OSP 1997, z. 5, poz. 95).

Z uzasadnienia:
„Przy przyjęciu przez wierzycieli takich propozycji [propozycji układowych] dochodzi do zdarzenia prawnego, które skutkuje zmianę w sferze stosunku materialnoprawnego, powodującego wierzytelność i dług. Stąd też sąd, udzielając wierzycielowi ochrony prawnej w drodze zasądzenia powództwa o zapłatę, dochodzonego po zawarciu układu, nie może pominąć w ocenie materialnoprawnej dochodzonego roszczenia konieczności wyjaśnienia, czy układ zmienił treść zobowiązania pozwanego podmiotu. Jeśli taki stan rzeczy zaistniał, to sąd nie mógłby zasądzić ponad to, co wierzyciel może uzyskać z układu. Jest to konsekwencja związania wierzyciela z treścią układu, stosownie do art. 67 § 1 Prawa o postępowaniu układowym. Zaistnienie przesłanek takiego związania sąd powinien wyjaśnić na tle okoliczności konkretnej sprawy. W szczególności może tu wchodzić w grę sytuacja, gdy wierzyciel powiadomiony o otwarciu postępowania układowego nie zgłosił do układu dochodzonej później w odrębnym procesie wierzytelności, choć mógł to uczynić. Rezygnacja wierzyciela z udziału w znanym mu postępowaniu układowym nie może prowadzić do uwolnienia go od związania układem, gdyż w przeciwnym wypadku dłużnik zostałby pozbawiony tych dobrodziejstw, jakie wynikają dla niego z treści układu. Natomiast układ nie obowiązuje wierzyciela, którego dłużnik rozmyślnie nie ujawnił i który w postępowaniu nie uczestniczył (por. art. 67 § 2 cyt. prawa)”.

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu
z dnia 28 stycznia 1999 r.
I ACa 408/98

OSA 2000/3/10

Otwarcie postępowania układowego nie tamuje możliwości wszczynania przeciwko dłużnikowi nowych spraw sądowych, jak również dalszego prowadzenia procesu wszczętego przed otwarciem postępowania układowego (art. 30 Prawa o postępowaniu układowem), ponieważ wierzycielowi należy umożliwić uzyskanie orzeczenia stwierdzającego jego prawa.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu, po rozpoznaniu w dniu 28 stycznia 1999 r. na rozprawie sprawy z powództwa Przedsiębiorstwa Naprawy Taboru Leśnego w T. aktualnie przekształconego w Przedsiębiorstwo Produkcyjne „Polkon” SA w T. przeciwko Zakładom Okrętowym „Lubmor” Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w T. o zapłatę, na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Wojewódzkiego - Sądu Gospodarczego w Poznaniu z dnia 22 grudnia 1997 r. sygn. akt X GC 2289/92, zmienia zaskarżony wyrok w punkcie I w ten sposób, że zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 115.153,40 zł płatną w dwudziestu ratach kwartalnych po 5.757,67 zł, poczynając od dnia 15 stycznia 1994 r. z ustawowymi odsetkami od opóźnienia w zapłacie każdej z rat, w pozostałej części oddala apelację.


Z uzasadnienia
Powód - Przedsiębiorstwo Naprawy Taboru Leśnego w T., zwane dalej Przedsiębiorstwem, domagało się zasądzenia od pozwanego - Zakładów Okrętowych „Lubmor” Spółki z o.o. w T. zwanych dalej Zakładami, sumy 1.108.469.100 zł (przed denominacją) z ustawowymi odsetkami liczonymi od opóźnienia w zapłacie płatności miesięcznych i kosztami postępowania, w tym kwoty 1.061.521.700 zł tytułem należności za energię cieplną dostarczoną pozwanemu w okresie od dnia 1 lipca 1991 r. do dnia 31 lipca 1992 r. oraz kwoty 46.947.400 zł tytułem skapitalizowanych odsetek za opóźnienie w zapłacie wynagrodzenia za inne świadczenia i usługi.

W piśmie procesowym z dnia 27 lipca 1995 r. powód rozszerzył powództwo o kwotę 107.211,02 zł (po denominacji), obejmującą należności za dostawy energii cieplnej w okresie od dnia 31 sierpnia 1992 r. do dnia 30 czerwca 1993 r. z ustawowymi odsetkami od opóźnienia w zapłacie poszczególnych miesięcznych należności.

Wobec objęcia układem sumy odsetek będących przedmiotem sporu powód cofnął powództwo do kwoty 8.217,30, zł (po denominacji).

Pozwane Zakłady nie uznały tych żądań, wnosząc o ich oddalenie i podnosząc zarzut przedawnienia co do kwoty rozszerzonego powództwa.

Sąd Wojewódzki - Sąd Gospodarczy w Poznaniu, wyrokiem z dnia 22 grudnia 1997 r., zasądził od pozwanego na rzecz powoda sumę 102.629,61 zł (po denominacji) z ustawowymi odsetkami liczonymi od dat opóźnienia w zapłacie poszczególnych miesięcznych należności, umorzył postępowania co do kwoty 8.217,30, zł (po denominacji), a w pozostałej części oddalił powództwo, rozkładając na strony po połowie koszty sądowe i wzajemnie znosząc pozostałe koszty postępowania. Podstawą tego rozstrzygnięcia były następujące ustalenia faktyczne i wynikające z nich wnioski:

Na podstawie decyzji koordynacyjnej Urzędu Wojewódzkiego w P. z dnia 9 grudnia 1976 r., na nieruchomości powodowego Przedsiębiorstwa wybudowana została kotłownia rejonowa, stanowiąca inwestycję wspólną stron oraz innych podmiotów. Wydajność kotłowni wynosiła 55 Gcal/h, z czego przewidziano: dla powoda 20 Gcal/h i dla pozwanego 10 Gcal/h.

Powodowe Przedsiębiorstwo, któremu z racji usytuowania kotłowni powierzono jej eksploatowanie, zleciło produkowanie energii cieplnej wyspecjalizowanemu przedsiębiorstwu „Termotech” z P., a samo ograniczyło się do rozliczania kosztów eksploatacji przypadających na poszczególnych użytkowników.

Pozwane Zakłady „Lubmor”, korzystające z kotłowni w zakresie dostaw cieplika do centralnego ogrzewania i ciepłej wody - od dnia 1 lipca 1991 r. zaprzestały płacenia miesięcznych należności za te dostawy - objętych do dnia 31 lipca 1992 r. trzynastoma fakturami na łączną sumę 102.629,61 zł (po denominacji), domagając się rozliczenia obejmującego koszty faktycznie pobieranego ciepła, a nie według przydzielonej mocy 10 Gcal/h.

Zdaniem Sądu Wojewódzkiego, stanowisko pozwanego nie jest trafne. Przez czynności dokonane doszło bowiem między stronami do zawarcia umowy kupna-sprzedaży energii cieplnej, a skoro pozwany nie mając zamontowanych urządzeń pomiarowych korzystał z dostaw energii bez porozumienia się z powodem co do warunków cenowych - powinien partycypować w kosztach wyprodukowania energii cieplnej stosownie do przydzielonej mu w ramach ogólnej wydajności kotłowni ilości 10 Gcal/h, na jaką złożył zapotrzebowanie. Wyrażona w art. 353[1] kc zasada swobody kształtowania umów nie sprzeciwia się przyjęciu dla ustalenia ceny pewnych stałych wskaźników.

Kalkulacje cenowe związane z wyprodukowaniem energii cieplnej zastosowane przez powoda przy rozliczaniu z odbiorcami energii cieplnej badał biegły sądowy z dziedziny instalacji i sieci wod.-kan. i co, kotłowni, ciepłownictwa oraz sprawdzania kosztorysów inż. Andrzej N., potwierdzając ich prawidłowość. Mimo że faktyczne straty ciepła wynosiły w przypadku konkretnej kotłowni rejonowej 20%, biegły przyjął w swoich rozliczeniach 8%, to znaczy przeciętne straty ciepła dla kotłowni o mocy 55 Gcal/h. Biegły wskazał, że powód obciążył pozwanego nawet nieco niższym, niż to wynikało z zamówionej mocy procentem udziału w kosztach ogólnych -19,4% zamiast 19,7% - i wyjaśnił, że faktyczne koszty eksploatacji kotłowni w okresie letnim nie powinny ulegać zmniejszeniu, ponieważ w tym terminie dokonuje się remontów oraz księguje zakupione materiały.

Powodowe Przedsiębiorstwo oprócz kotłowni rejonowej eksploatuje jeszcze kotłownię zakładową, ale koszty jej eksploatacji nie były przerzucane na kotłownię rejonową. Zbadali to biegli sądowi Andrzej N. oraz Janina M. - specjalista z dziedziny rachunkowości.

Sąd Wojewódzki podzielił opinie tych biegłych i zasądził od pozwanego na rzecz powoda sumę 102.629,61 zł (po denominacji), obejmującą kwoty wymienione w punkcie 2 podpunkty 1-13 pozwu, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w zapłacie poszczególnych faktur.

Co do kwoty 107.211,02 zł (po denominacji), zażądanej dodatkowo przez powoda w toku procesu, Sąd Wojewódzki oddalił powództwo, uwzględniając podniesiony przez pozwanego na podstawie art. 554 kc zarzut przedawnienia. W trakcie trwania procesu, z wniosku pozwanego otwarte zostało postępowanie układowe i postanowieniem z dnia 16 kwietnia 1993 r. Sąd Rejonowy w Pile wciągnął powodowe Przedsiębiorstwo i jego wierzytelność w sumie 191.179.764 zł (przed denominacją) - w tym 82.173.000 zł (46.947.400 zł tytułem skapitalizowanych odsetek żądanych w punkcie 2 ppkt 18-23 pozwu + należności z faktur wymienione w punkcie 2 ppkt 14-17 pozwu) na listę wierzycieli pozwanego. Ponieważ co do objętej układem kwoty 82.175.000 zł (przed denominacją) powód cofnął powództwo - Sąd Wojewódzki w tym zakresie umorzył postępowanie na zasadzie przepisu art. 355 § 1 kpc.

Powyższy wyrok pozwany zaskarżył apelacją w części uwzględniającej powództwo oraz rozstrzygającej o kosztach postępowania i zarzucając sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego oraz naruszenie art. 328 § 2 kpc domagał się jego zmiany przez oddalenie powództwa także co do kwoty 102.629,61 zł przy obciążeniu powoda kosztami postępowania, ewentualnie uchylenia w tym zakresie wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania oraz rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego. Strona powodowa, która z dniem 1 kwietnia 1998 r. przekształciła się w spółkę akcyjną Skarbu Państwa i zmieniła nazwę na Przedsiębiorstwo Produkcyjne „Polkon” SA Przyczepy, Naczepy, Konstrukcje Stalowe - wniosła o oddalenie apelacji.

W trakcie postępowania apelacyjnego pozwany zarzucił dodatkowo, że dochodzone pozwem wierzytelności mogły być objęte układem, co zobowiązywało sąd I instancji do dokonania oceny, czy treść układu wiąże powoda.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Sprzedaż energii, dopuszczalna w świetle art. 555 kc, oznacza udostępnienie korzystania z pewnej jej ilości, czy też mocy, dającej się ustalić dzięki urządzeniom technicznym. Ponieważ w rozpoznawanej sprawie jest niesporne, że dopływ energii cieplnej do pomieszczeń i urządzeń pozwanego nie był obliczany przez urządzenia pomiarowe - należy uznać za chybione zakwalifikowanie przez sąd I instancji dostaw energii cieplnej jako transakcji sprzedaży.

Budowa kotłowni rejonowej w T., realizowana na gruncie powoda, była wspólną inwestycją stron oraz innych jeszcze podmiotów, realizowaną przez powoda - jako inwestora zastępczego - w oparciu o decyzję koordynacyjną nr 7/76 Urzędu Wojewódzkiego w P, wydaną na podstawie uchwały nr 118 Rady Ministrów z dnia 4 lipca 1969 r. w sprawie terenowej koordynacji inwestycji oraz realizacji inwestycji towarzyszących i wspólnych (M. P. 1969 r. Nr 31 poz. 227), a wysokość partycypacji zainteresowanych współinwestorów w kosztach budowy była proporcjonalna do zgłoszonego zapotrzebowania na ciepło. „Rozbiór ciepła” przez współinwestorów dokonany został w aneksie do tej decyzji z dnia 15 marca 1980 r.; potrzeby cieplne pozwanych Zakładów „Lubmor” - traktowane jako wielkości brutto, z uwzględnieniem strat cieplnych i potrzeb własnych kotłowni - określono na 10 Gcal/h.

Skoro między stronami nie doszło do zapowiadanego w § 7 umowy z dnia 24 listopada 1981 r., dotyczącej realizacji inwestycji wspólnej, ustalenia zasad pokrywania kosztów eksploatacji wspólnego obiektu oraz zasad korzystania z tego obiektu, a mimo to powód podjął się eksploatowania kotłowni w swoim oraz pozostałych współinwestorów interesie i dostarczał energie cieplną, którą odbiorcy pobierali przez odkręcenie zaworów - należy przyjąć, iż doszło do dorozumianego powierzenia powodowi tych czynności faktycznych. Do umowy pełnienia usług faktycznych mają odpowiednio zastosowanie przepisy o zleceniu (art. 750 kc). Wprawdzie powód wyręczył się przy wytwarzaniu energii cieplnej profesjonalnym przedsiębiorstwem, ale przepisy o zleceniu nie wyłączają takiej możliwości.

Powodowi, który dostarczał pozwanemu za jego zgodą - wyrażoną przez pozostawienie odkręconych zaworów cieplika - energię cieplną, należy się zwrot wydatków poczynionych w celu należytego wykonywania tej usługi (art. 742 zd. 1 kc w związku z art. 750 kc). Wydatki te obejmują nie tylko koszty wytworzenia energii cieplnej, ale i koszty eksploatowania kotłowni.

Zwrot tego rodzaju wydatków i nakładów należy się powodowi także przy przyjęciu, że prowadził on sprawy pozwanego bez zlecenia (art. 753 § 2 zd. 2kc).

Skoro ilości dostarczanej energii nie mierzyły urządzenia techniczne, a pozwany nigdy nie zrezygnował z części przyznanej mu mocy, uniemożliwiając powodowi taką postawą zagospodarowanie zwolnionej rezerwy na rzecz innych odbiorców - powinien zwrócić wydatki w proporcji do zamówionej mocy. Apelujący, kwestionując ustalenia poczynione na podstawie opinii biegłych przeoczył, iż biegli nie wypowiadali się co do rzeczywistych ilości energii cieplnej pobranej przez pozwanego w spornym okresie (do dnia 31 lipca 1992 r.), a tylko sprawdzali prawidłowość rozliczenia pozwanego „przy założeniu, że korzysta on z mocy rzędu 10 Gcal/h”.

Sąd Rejonowy w Pile, postanowieniem z dnia 8 lutego 1993 r. V Ukł 10/92, otworzył postępowanie układowe „Lubmor” spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w T. z wierzycielami. Otwarcie postępowania układowego nie tamuje możliwości wszczynania przeciwko dłużnikowi nowych spraw sądowych, jak również dalszego prowadzenia procesu wszczętego przed otwarciem postępowania układowego (art. 30 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 października 1934 r. - Prawo o postępowaniu układowem, Dz. U. 1934 r. Nr 93 poz. 836 ze zm.), ponieważ wierzycielowi należy umożliwić uzyskanie orzeczenia stwierdzającego jego prawa.

Słusznie zatem proces był kontynuowany, chociaż w jego toku układ doszedł do skutku (osnowa układu z dnia 22 lipca 1993 r.) i został prawomocnie zatwierdzony postanowieniem z dnia 5 sierpnia 1993 r., zwłaszcza że pozwany przyznał, iż części wierzytelności objętych pozwem i następnie uwzględnionych w zaskarżonym wyroku nie umieszczono na liście wierzytelności i dłużnik im zaprzeczał (pismo procesowe pozwanego z dnia 4 października 1993 r.).

Trzeba natomiast podzielić stanowisko skarżącego, iż rozpoznając taką sprawę, Sąd miał obowiązek uwzględnić skutki układu (por. uchwałę SN z dnia 15 stycznia 1997 r. III CZP 123/96 OSNC 1997/5 poz. 48). W myśl bowiem przepisu art. 67 § 1 wyżej powołanego rozporządzenia, układ obowiązuje wszystkich wierzycieli, nawet tych, których wierzytelności, pomimo zgłoszenia, nie zostały wciągnięte na listę wierzytelności. Wierzyciel, po wykazaniu w drodze procesowej, że należy mu się od pozwanego taka wierzytelność, może żądać tylko tego, co układ przyznaje (patrz: Prawo układowe - Komentarz M. Allerhanda, teza 4 do art. 67).

Skoro sąd I instancji, z naruszeniem omawianego przepisu, zasądził powodowi od pozwanego sumę 102.629,61 zł, obejmującą wydatki przypadające na pozwanego odbiorcę ciepła w spornym okresie, policzone fakturami, nie uwzględniając skutków układu - należało na zasadzie art. 386 § 1 kpc zmienić zaskarżony wyrok w punkcie I i zrestrukturyzować roszczenia powoda zgodnie z postanowieniami prawomocnego układu.

Układ ten przewidywał obniżenie o 33% wszystkich wierzytelności według stanu na dzień otwarcia postępowania układowego (8 lutego 1993 r.) oraz spłatę wierzytelności przekraczających po redukcji kwotę 50 mln zł (przed denominacją) w 20 równych ratach kwartalnych, poczynając od dnia 15 stycznia 1994 r.

Do kapitału (102.629,61 zł) dopisuje się odsetki narosłe do dnia otwarcia postępowania układowego (art. 41 zd. 2 powołanego rozporządzenia). Jak wynika z prawidłowego wyliczenia powoda, wynoszą one za ten czas 69.241,24 zł. Zsumowanie tych dwóch pozycji daje kwotę 171.870,85 zł; podlega ona - zgodnie z układem - redukcji o 33%. Ostatecznie więc - zamiast zasądzonej w punkcie I zaskarżonego wyroku kwoty 102.629,61 zł z odsetkami liczonymi od opóźnienia w zapłacie poszczególnych faktur aż do dnia zapłaty - pozwany winien zwrócić powodowi tylko kwotę 115.153,40 zł i to w dwudziestu kwartalnych ratach po 5.757,67 zł, poczynając od dnia 15 stycznia 1994 r.

Od opóźnienia w zapłacie poszczególnych rat należą się powodowi odsetki. W myśl bowiem art. 29 § 1 powołanego rozporządzenia, spłata długów nie może być dokonywana tylko do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia co do układu. Po prawomocnym rozstrzygnięciu co do układu, a przed zakończeniem postępowania układowego, spłata długów jest nie tylko dopuszczalna, ale nawet konieczna, bo zakończenie może się odbyć dopiero po wykonaniu układu (patrz teza I do art. 29 powołanego wyżej Komentarza do Prawa o postępowaniu układowym M. Allerhanda).

W pozostałej części apelacja, jako bezzasadna, podlega oddaleniu (art. 385 kpc).

Marcinku...... :)

Marcinku......

Słucham...? :):):):):)