przez Marcin » N, 7 lip 2002, 14:56
Dodam jeszcze, że jest sprawą sporną, czy art. 193 kk penalizuje także wtargnięcie do lokalu publicznego . Na gruncie, stanowiącego jego odpowiednik, art. 171 kk z 1969 r., SN przyjął, że pokrzywdzonym przestępstwem z art. 171 § 1 kk może być także osoba prawna, instytucja państwowa lub społeczna, choćby nie miała osobowości prawnej. Przytaczam tę uchwałę, zaznaczając, że sprawa do dziś jest w literaturze kontrowersyjna i nie ma jedności poglądów (sama uchwała SN też była rozbieżnie oceniana).
Uchwała Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego - Izba Karna
z dnia 13 marca 1990 r.
V KZP 33/89
Pokrzywdzonym przestępstwem z art. 171 § 1 kk może być także osoba prawna, instytucja państwowa lub społeczna, choćby nie miała osobowości prawnej.
Sąd Najwyższy po rozpoznaniu wniosku Prokuratora Generalnego PRL z dnia 12 grudnia 1989 r., przekazanego przez Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego na podstawie art. 18 ust. 3 ustawy z dnia 20 września 1984 r. o Sądzie Najwyższym (Dz. U. 1984 r. Nr 45 poz. 241) składowi siedmiu sędziów w celu wyjaśnienia następującego zagadnienia prawnego: Czy stroną pokrzywdzoną przestępstwem z art. 171 § 1 kk może być tylko osoba fizyczna, czy także osoba prawna, instytucja państwowa lub społeczna, choćby nie miała osobowości prawnej (art. 40 § 1 i 2 kpk)? - uchwalił udzielić odpowiedzi jak wyżej.
Uzasadnienie
Rozstrzygając zagadnienie prawne, w którym w istocie chodzi o to, czy naruszenie tzw. miru domowego może dotyczyć również lokalu publicznego oraz pomieszczeń instytucji państwowych lub społecznych, należy zważyć, co następuje:
Brzmienie i wykładnia gramatyczna art. 171 § 1 kk nie dają podstawy do przyjmowania, że wymienione w nim obiekty są przedmiotem ochrony prawnej wyłącznie wtedy, gdy należą do osób fizycznych. W przepisie tym bowiem użyto m.in. takich wyrazów jak dom, lokal, pomieszczenie i ogrodzona działka gruntu, które oznaczają nazwy przedmiotów, będących często w praktyce własnością, w użytkowaniu lub w posiadaniu również osób prawnych, instytucji państwowych lub społecznych. Podkreślić przy tym trzeba, że wyrazy te w art. 171 § 1 kk zostały wymienione obok mieszkania, które z istoty swej służy zawsze osobom fizycznym, chociaż jego właścicielem czy dysponentem może być jednocześnie podmiot nie będący osobą fizyczną.
Pewne wątpliwości może budzić to, że w art. 171 § 1 kk opuszczono słowo przedsiębiorstwo, które było w odpowiedniku tego artykułu - w art. 252 § 1 kk z 1932 r. Jest to jednak tylko zmiana redakcyjna, skoro w nowym przepisie pozostały wyrazy lokal i pomieszczenie.
Artykuł 171 § 1 kk umieszczony jest w kodeksie karnym w rozdziale XXII pt. Przestępstwa przeciwko wolności. Tytuł ten wskazuje, że zgrupowane są tutaj przestępstwa, w których rodzajowym przedmiotem ochrony prawnej jest wolność osobista jednostki, a wolność tę można określić jako możliwość (niezależność, swobodę) podejmowania przez człowieka decyzji zgodnie z własną wolą. Natomiast w przypadku przestępstwa z art. 171 § 1 kk bezpośrednim przedmiotem ochrony prawnej jest prawo osoby uprawnionej do wyłącznego swobodnego korzystania z obiektów (terenu) wymienionych w art. 171 § 1 kk, prawo do dysponowania tymi obiektami według własnej woli.
Ze względów oczywistych pojęcie wolności osobistej łączy się tylko z człowiekiem, ale osoba taka może wyrażać swoją wolę we własnym imieniu lub jako organ uprawniony do działania w imieniu podmiotów nie będących osobami fizycznymi (art. 40 § 2 w zw. z art. 42 § 1 kpk, art. 38 kc).
Oba takie przypadki różnią się tylko tytułem do wyrażania woli, natomiast sam akt wyrażenia woli jest identyczny, jego istota w obu sytuacjach jest taka sama. Jest to bowiem zawsze wola osoby fizycznej.
Stanowisko takie znajduje oparcie także w art. 43 kc stwierdzającym, że Przepisy o ochronie dóbr osobistych osób fizycznych stosuje się odpowiednio do osób prawnych, a dobra osobiste człowieka to m.in. wolność i nietykalność mieszkaniowa (art. 23 kc).
Przedstawione wyżej względy dają więc podstawę do wyrażenia poglądu, że pokrzywdzoną przestępstwem z art. 171 § 1 kk może być także osoba prawna, instytucja państwowa lub społeczna, choćby nie miała osobowości prawnej, jeżeli wdarcie się do miejsca określonego w tym przepisie lub nieopuszczenie takiego miejsca nastąpiło wbrew żądaniu osoby fizycznej, będącej organem uprawnionym do działania w imieniu osoby prawnej, instytucji państwowej lub społecznej.
Pogląd ten nie jest w istocie rzeczy sprzeczny z poglądami wyrażonymi przez Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 17 stycznia 1968 r. Rw 1391/67 (OSNKW 1968/4 poz. 47) i w uchwale z dnia 7 sierpnia 1982 r. VI KZP 17/82 (OSNKW 1982/10-11 poz. 71).
Mianowicie w uzasadnieniu postanowienia z dnia 17 stycznia 1968 r. Rw 1391/67 (teza dotyczy innych kwestii) na marginesie przedstawionych tam rozważań uznano, że włamanie do wojskowego magazynu mundurowego wyczerpuje znamiona czynu z art. 252 § 1 kk z 1932 r. A zatem przyjęto, że tzw. mir domowy narusza także wdarcie się do pomieszczenia nie należącego do osoby fizycznej.
Jest to więc stanowisko całkowicie zgodne z podjętą w niniejszej sprawie uchwałą.
Również nie jest z nią sprzeczny pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w uzasadnieniu uchwały z dnia 7 sierpnia 1982 r. VI KZP 17/82, że przedmiotem ochrony prawnej w przestępstwach określonych w art. 165-172 jest swobodne dysponowanie osobistymi wartościami według własnej woli jednostki. Wyżej już bowiem wykazano że w przypadku wdarcia się do obiektów wymienionych w art. 171 § 1 kk i należących do osób prawnych, instytucji państwowych lub społecznych, ma miejsce naruszenie wolności osobistej osób fizycznych działających w imieniu tych podmiotów.